WYDZIEDZICZENIE

Wydziedziczenie spadkobiercy ustawowego… w jakiej formie i na jakiej podstawie można to uczynić ?

 W polskim systemie spadkowym dziedziczenie odbywa się na dwa sposoby: albo na podstawie ustawy – wedle wymienionej tam kolejności dziedziczenia, albo na podstawie sporządzonego testamentu. Jeśli zmarły sporządził testament, to nie bierze się pod uwagę dziedziczenia na podstawie ustawy. Tym samym, dziedziczenie odbywa się wedle woli określonej przez zmarłego, w sporządzonym za życia testamencie.

Życie jednak nieraz nas zaskakuje i różnie układają się nasze relacje rodzinne. Bywają sytuacje gdy dzieci nie utrzymują kontaktu z rodzicami albo gdy małżonkowie żyją od wielu lat osobno, lecz formalnie nadal pozostają związkiem małżeńskim. W takich sytuacjach spadkodawca najczęściej chce, aby majątek nie przeszedł w „przypadkowe” ręce, do osoby która w ogóle nie utrzymywała z nim kontaktu i nie dbała o wzajemną więź. Przypomnijmy, że w pierwszej kolejności powołani do dziedziczenia są dzieci i małżonek, dopiero w przypadku ich braku lub śmierci któregoś z nich, do spadku powoływane są osoby z dalszego kręgu dziedziczenia.

Powstaje w takim przypadku pytanie, czy spadkodawca może się jakoś zabezpieczyć przed nabyciem spadku po nim przez dziecko, które w ogóle się nim nie interesowało i które dopuściło się nieprzyzwoitych zachowań względem rodzica ?

Możliwość taką dopuszcza art. 1008 kodeksu cywilnego. Wydziedziczenie danej osoby jest możliwe, jednakże warunkiem podstawowym i koniecznym jest to, aby wydziedziczenie nastąpiło w testamencie. Innymi słowy, musi zostać wyraźnie określona wola zmarłego, ażeby np. dziecko nie dziedziczyło jakiejkolwiek części majątku po spadkodawcy. Drugim obligatoryjnym elementem, jest konieczność wskazania przyczyny wydziedziczenia. Zgodnie z kodeksem cywilnym istnieją 3 możliwe przyczyny wydziedziczenia:

 

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

 3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Jak można dostrzec, przesłanki te są sformułowane dość ogólnikowo, gdyż np. nie dopełnienie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych jest pojęciem tak szerokim, że w wielu przypadkach spadkodawca będzie mógł taką przyczynę wydziedziczenia wskazać w testamencie.

Dlatego tak ważne jest staranne i rzetelne sporządzenie testamentu za naszego życia. Pamiętajmy, że sporządzony testament wywołuje skutki które są po naszej śmierci bardzo ciężko odwracalne, a wielu przypadkach wręcz nieodwracalne. Tym samym, należy dobrze przemyśleć co stanowi naszą faktyczną wolę, kto zasługuje na nabycie naszych składników majątkowych które stanowią nasz dorobek życia. Jednocześnie warto testament skonstruować tak, aby uniknąć w przyszłości konfliktów rodzinnych na tym tle np. pomiędzy dziećmi. Bez wątpienia jednak warto także zabezpieczyć i wyróżnić osoby, które sprawowały nad nami faktyczną opiekę i interesowały się naszym losem, a konsekwencji zasługiwały na przejęcie naszego spadku – stąd też warto mieć na względzie, że istnieją instrumenty prawne pozwalające na wydziedziczenie danej osoby z kręgu spadkobierców.