GRANICA WIEKU ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

Kancelaria Adwokacka adwokat Artur Ślemp - prawo karne.

W przeświadczeniu wielu osób wydaje się, iż osoba niepełnoletnia nie odpowiada karnie za czyny karalne popełnione przed osiągnięciem pełnoletniości, tj. 18 roku życia. Przeświadczenie to jest jednak błędne, osoba nieletnia może również odpowiadać na takich samych zasadach jak osoba dorosła – jednakże dzieje się tak w określonych przypadkach.

Zgodnie z art. 10 par. 1 kodeksu karnego, za czyny określone w tym kodeksie – odpowiada osoba, która ukończyła 17 rok życia. Natomiast zgodnie z par. 2 tego samego artykułu, nieletni po ukończeniu 15 roku życia może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Z powyższego można wywnioskować, iż osoba w wieku 17 lat odpowiada już jak dorosły. Ustawodawca jednak wprowadza łagodniejsze środki oddziaływania na sprawcę, jeśli czyn został popełniony w okresie od 17 roku życia, ale jeszcze przed osiągnięciem 18 roku życia. W takiej sytuacji Sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Także, jeśli sprawca czynu popełnił występek(czyn zagrożony karą pozbawienia wolności do 3 lat), a jego postawa życiowa oraz stopień rozwoju są na odpowiednim poziomie, Sąd ogranicza odpowiedzialność takiej osoby do środków wychowawczych, leczniczych bądź poprawczych przewidzianych dla nieletnich. W konsekwencji powyższego w przypadku, gdy popełniony czyn jest zagrożony karą np. do 2 lat pozbawienia wolności, sprawcy nie grozi taka kara, a jedynie środki oddziaływania wyżej wymienione.

Osoba po ukończeniu 15 roku życia, ale przed osiągnięciem 17 roku życia, odpowiada jak osoba dorosła tylko w przypadku ściśle wymienionych w ustawie przestępstw, tj. głównie najcięższych przestępstw jak np. ciężki uszczerbek na zdrowiu lub zabójstwo. Prócz popełnienia jednego z wymienionych przestępstw, Sąd musi zbadać czy sprawca posiada odpowiedni stopień rozwoju oraz jakie okoliczności towarzyszyły popełnieniu tego czynu – tylko wtedy, gdy zostanie popełnione jedno z przestępstw wskazanych w ustawie oraz jednocześnie, gdy świadomość sprawcy będzie wystarczająco rozwinięta – odpowiada on jak osoba dorosła za popełniony czyn.

Tytułem podsumowania powyższych rozważań, należy wskazać, iż granica odpowiedzialności karnej ustanowiona została po ukończeniu 15 roku życia. W przypadku osób nieletnich Sądy zazwyczaj stosują łagodniejsze traktowanie, które ukierunkowane jest na wychowanie sprawcy. Jednakże nie zawsze nieletni sprawca traktowany będzie łagodnie, w przypadku odpowiedniego stopnia rozwoju może odpowiadać za dokonany czyn tak samo jak osoba dorosła.